De vijf
Van Filosofisch Doorzicht naar Geïsoleerde Informatie
Mullah Nasrudin en de boerenkinkel Mullah Nasrudin ging een ezel kopen. De ezelmarkt was op zijn hoogtepunt, vol met boeren. In het midden van het tumult hoorde Nasrudin hoe een man zei dat er alleen maar ezels en boerenkinkels aanwezig waren en verder niets. “Ben jij een ezel?” vroeg de Mullah de man. “Ik, nee….” “Dan hoef je verder niets meer te zeggen” lachte Nasrudin.
Essentie: Waarnemen
Vijf is de essentie van waarnemen en betekenis verlenen. Almaas noemt deze essentie Heilige Alwetendheid of Heilige transparantie. Waarnemen betekent jezelf tegenover de schepping stellen en die schepping in zijn geledingen en differentiaties onderscheiden. Zo wordt de wereld betekenisvol en zinvol vanuit de mens gezien. Er ontstaat een innerlijk leven in de mens die dicht aan ligt tegen hoe de werkelijkheid is, dit fenomeen wordt wel filosofisch doorzicht genoemd. Het kan ook verder van de werkelijkheid af liggen en is dan bijvoorbeeld fragmentarische informatie. Kern van deze essentie is de onderscheiding binnen de eenheid van het grote geheel.
In het verhaal van Mullah Nasrudin en de boerenkinkel komt een element van de dwaling bij deze essentie in beeld en dat is de neiging om de wereld te bekijken alsof je er zelf niet bij hoort. Zo iemand zegt, “Ik ben de wereld niet, ik ben er getuige van”. Maar hoezo er geen deel van zijn? In alles wat er gebeurt ben je betrokken. “De wereld dat ben jij”, je kunt onmogelijk zeggen dat de wereld alleen uit ezels en boerenkinkels bestaat en jezelf dan uitsluiten.
Waarnemen en de ervaring
De basis van het waarnemen van de Vijf is de splitsing tussen subject en object, de waarnemer en het waargenomene. Als het illusionaire van die splitsing wordt doorzien ontstaat de ervaring van het deel dat opgaat in het geheel. “De druppel gaat op in de oceaan”, maar evenzeer is geldig: “De oceaan gaat op in de druppel”.
Een piekervaring van Waarnemen zou kunnen zijn:“Ik ervaar de “Schitterende Leegte”. Ik ben me bewust dat het bestaande weliswaar te onderscheiden is in verschillen. Ook zie ik dat al het bestaande tot één groot geheel behoort en voortkomt uit dezelfde bron, waar ook ik thuis ben”.
Archetypen: De Professor, de Filosoof, Thoth, Hermes Trismegistos, de Psychopompos.
De professor als representant van wetenschap is het archetype van de zoeker naar en tot op zekere hoogte kenner van waarheid. hij zet zichzelf echter als wetenschapper buiten haakjes. Hij meent objectief te zijn door afstand te houden tot het object van onderzoek. Het is juist de wetenschapper die vaak kennis en waarheid met elkaar verwart.
Het woord filosoof komt van het werkwoord phileoo = beminnen, liefhebben en sophos = wijsheid, kundigheid, slimheid. De filosoof is dus een vriend of liefhebber van de wijsheid, meer speciaal met betrekking tot het Zijn of het Zijnde. Ook bij de filosoof is er nog afstand tussen hemzelf en de waarheid of het Zijnde.
Thoth is in het oude Egypte de schrijver van de goden en de god van de schrijvers, de kunstenaars en de wetenschapsbeoefenaars. Door de oude Grieken wordt hij gelijkgesteld met Hermes, die de behoeder is van de Mysteriën. Hij wordt later de Driewerf Grote Hermes (= Hermes Trismegistos) genoemd en is de schrijver van de hermetische geschriften, die de geheime kennis over het Zijnde zouden bevatten.
Bij de Vier kwam aan de orde dat transformatie plaatsvindt tussen de Vier en de Vijf. Bij de Vier past de uitspraak: “Hij luidt de transformatie in”, hier vindt het sterven aan het oude leven plaats. In de Vijf vindt de wedergeboorte plaats. Deze wedergeboorte gaat ook met nieuwe inzichten en nieuwe kennis gepaard en wellicht een andere stijl van leven. Het is dus een initiatieproces, waarvoor de uitspraak past: “Hij heeft de ware betekenis gevonden”. In deze zin is een belangrijk archetype van de Vijf, de Psychopompos of de Zielengeleider. In Gnostische opvattingen is er in elke mens een kern van Licht, een vonk van het grote licht dat verdwaald is in de duisternis. Om uit die duisternis te komen is gnosis nodig, de kennis met een transformerend karakter. Daarnaast is er een Gezant van het Licht vereist die de zoeker naar de waarheid of de bron terug kan leiden. Voorbeelden daarvan zijn Mithras uit de Mythrasmysteriën en de Christus uit het gnostische christendom."Ik ben de Weg de Waarheid en het Leven, niemand komt tot de Vader dan door mij"is een typerende uitspraak voor een psychopompos.
De dwaling van de Vijf (naar Riso en Hudson)De dwaling
Mensen die voor een vijf strategie hebben gekozen waren als kind al heldere waarnemers. Die kinderen hebben een groot onderscheidingsvermogen. Maar wat ze als kind in de omgeving waarnemen stelt hen niet op hun gemak. Integendeel, zij begrijpen als kind:“Je kunt je niet op je gemak voelen in de wereld”.
De innerlijke wond
Als kind hebben ze niet gehoord, ook al is dat misschien wel gezegd: “Wat je kunt is goed en je behoeften vormen geen probleem”.
Het kind krijgt het angstige vermoeden:“Ik ben nutteloos, incapabel en incompetent” en schuift dit vermoeden naar de achtergrond van zijn bewustzijn.
Het imago
Op basis van zijn essentie van waarneming en onderscheidingsvermogen construeert de Vijf een nastrevenswaardig imago van de volgende strekking: “Ik ben competent, scherpzinnig, nieuwsgierig, onafhankelijk, inzichtrijk, ongewoon, objectief.
De strategie
Alsstrategie streeft de Waarnemer naar waardering door te doorgronden, betekenis te verlenen en wat ontdekt is aan anderen over te dragen. Daarnaast streeft hij naar minimale betrokkenheid om zijn energie te sparen.
Karakterisering van de Vijf
Waarnemer,
Observator,
Onderzoeker,
Denker,
Filosoof,
Professor,
Wijze.
VERVORMINGEN:
Betweter,
Intellectualist,
Warhoofd,
Ivoren toren,
Kamergeleerde,
Kluizenaar.
Mullah Nasrudin en de Professor Mullah Nasrudin had een professor als leerling. Hij behandelde de Mullah altijd met groot respect, maar corrigeerde hem vaak vanuit zijn kennis. De Mullah vroeg of de professor hem wilde helpen. Hij zocht uit een aantal zaden er één uit en zei: "dit is de mooiste". De andere zaden werden in een pot geplant. Het bijzondere zaad legde de Mullah in de Heilige Schriften en elke dag las deMullah het zaad in aanwezigheid van de professor uit de schriften voor en gaf de andere zaden water. Na een tijd bloeiden alle zaden in de pot. De Mullah zei: “Professor we hebben woorden van Wijsheid en Leven voorgelezen aan het zaad in het boek en het groeit niet. Wat is er verkeerd gegaan?" De professor kreeg tranen in de ogen,“Ik ben dit zaad” zei hij, “Nu zie ik het”. De Mullah omarmde hem en sprak: “Je hebt mijn mooiste zaad tot bloei gebracht”.
De strateeg: de Waarnemer
De strateeg of subpersoonlijkheid die op dominante wijze een bij de Vijf passende strategie hanteert noem ik de Waarnemer. Hij is immers de persoon die waarneemt, informatie verzamelt, betekenis verleent en kennis verwerft.
In het verhaal van Mullah Nasrudin zien we hoe de professor verstrikt is in zijn kennis van zaken, hij is een deskundige. Maar kennis en woorden van wijsheid en leven hebben niets met waarheid te maken. Ze brengen niet tot bloei. Het zich ten volle realiseren dat jij zelf het zaad bent dat het levende water nodig heeft en geen geleerde woorden, brengt het zaad tot bloei.
Strategie van de Waarnemer
De Waarnemer heeft een objectiverende kijk op de werkelijkheid en is een heldere, abstraherende denker. Als strategiestreeft de Waarnemer naar waardering krijgen door te doorgronden, betekenis te verlenen en wat ontdekt is aan anderen over te dragen. De Vijf is het cerebrale, perceptuele type, nieuwsgierig, alert en op inzicht gericht. Ze zijn onafhankelijk, inventief en innovatief, zij kunnen pioniers met visie zijn.
Vijven streven naar het imago: “Ik ben scherpzinnig, “slim”, nieuwsgierig, onafhankelijk, inzichtrijk, ongewoon, alert, objectief”.
De Waarnemer wordt meestal gewaardeerd vanwege:
- Zijn expertise, grondigheid en bekwaamheid binnen hun belangstellingsgebied.
- Het vermogen om informatie te doorgronden, te verwerken en tot eenvoud terug te brengen en nieuwe concepten te maken.
- De objectieve, relativerende kijk op zaken en personen.
De Schaduw van de Waarnemer Naranjo noemt deze strategie: “Heelheid zoeken door afzondering”. De Vijf heeft een sterk schuldgevoel, het gevoel niet te deugen en probeert dat te compenseren door kennis en bekwaamheid na te streven. Daarnaast is er een intense behoefte aan vrijheid en onafhankelijkheid en een daaruit voortvloeiende neiging om zich af te zonderen. Betrokkenheid op anderen kost teveel energie en is te verstorend.
De spreekstijl is verklarend, ordenend, uitleggend.
Stoot nogal eens af vanwege:
- Afstandelijkheid als bescherming tegen emotionele betrokkenheid.
- Blokkeren bij onverwachte vragen enz, reageert dan secundair, weinig flexibiliteit bij spontane gebeurtenissen.
- Neiging tot afzondering, afkeer om tijd/energie te steken in wat anderen willen.
Als Essentie Vijf tot bloei komt. Als de Vijf zijn overlevingsstrategie laat vallen komt hij in contact met zijn essentie, Hij komt dan op een niveau van waarnemen waarbij hij zich een verlengstuk of dienaar van de levende Heelheid voelen. De waarneming verandert dan in rechtstreeks gewaarzijn van wat er is.
Op zijn best zijn zij dan briljant, pioniers met visie, hun tijd vooruit en in staat op een nieuwe manier dingen te bekijken.
In vogelvlucht:
- Bevrijd:
Is de Essentiekwaliteit Waarnemen vrijgekomen en is de Vijf zeer helder van geest, wetend zonder dat ze dat altijd kunnen uitspreken, diepzinnig en meelevend. Bevrijde Vijven kunnen bijvoorbeeld briljante filosofen of wetenschappers zijn. - Suboptimaal:
Streeft de Waarnemer naar kennis en inzicht om waardering te verwerven en zal ook proberen om zijn behoeften te minimaliseren zodat anderen niet teveel een aanslag op zijn energie kunnen doen. - Vervormd:
Zich terugtrekken uit de wereld, het zich specialiseren in soms weinig nuttige detailstudies kunnen ertoe leiden dat de Vijf een notoire betweter, een kamergeleerde of een kluizenaar wordt. - Ontaard:
Toenemende tendens om zich te isoleren en/of excentriek te worden.
Bron: www.enneastudies.com