Life strategy: pakken, werken of terugtrekken
Introductie
We 'kiezen' heel vroeg in ons leven voor de basisovertuigingen waarop we onze peroonlijkheid bouwen. Uitgangspunt is dat we niet in balanszijn (+ +), maar altijd uit balans zijn (+ - of - +). Daardoor fundeert ons brein op een gevoel van gemis. En gemis doet zoeken. Vervolgens installeren we onze life mission. Dat is het centrale verlangen waar we ons hele leven naar op zoek gaan. Daarbij kiest ieder van ons uit autonomie, aandacht of zekerheid. Onze derde keuze is de keuze via welke strategie we dat verlangen proberen te bereiken. Opnieuw kunnen we 'kiezen' uit drie mogelijkheden, te weten: pakken, werken of terugtrekken. Hieronder vind je per strategie enkele persoonlijkheidskenmerken.
1. ‘pakken’
Mensen die deze life strategy ‘kiezen’, eigenen zich autonomie, zekerheid of aandacht toe. Zien ze een kans om hun verlangen naar autonomie, zekerheid of aandacht te realiseren, dan stappen ze daar als het ware op af. Het is een sterk ego-voedende strategie, aangezien het verlangen naar autonomie, zekerheid of aandacht moet worden ‘afgepakt’ van anderen. Deze strategie impliceert strijd, drift en dominantie, direct of indirect.
Pakken van de autonomie wil zeggen dat deze mensen denken en voelen vanuit zichzelf met als uitgangspunt vechten, strijd voeren en verdedigen om hun macht zeker te stellen. Mensen zijn instrumenten: ‘jij bent het zwaard waarmee ik vrijheid verover …’Hier is het gezegde ‘de macht grijpen’ van toepassing. Deze pakstrategie toont zich op een dominante, impulsieve en pro-actieve wijze, gecombineerd met haast zichtbare kracht.
Pakken van zekerheid wil zeggen dat deze mensen ook denken en voelen vanuit zichzelf met als rode draad datgene wat leuk, spannend, afwisselend of avontuurlijk is. ‘Wat leuk is, is er voor mij’, lijkt de onbewuste gedachte. Ook hier zijn mensen instrumenten: ‘jij bent het speeltje waarmee ik mijzelf kan vermaken …’Het gaat nu niet zozeer om de macht grijpen. Eerder geldt hier het motto: ‘pakken wat je pakken kan’, of ‘hoe meer hoe beter’. Ook nu herkennen we een dominante, impulsieve en soms grillige benadering, gecombineerd met grote denksnelheid.
Pakken van aandacht houdt in dat deze mensen de hele dag denken en voelen met zichzelf als middelpunt en de energie gericht op applaus van de omgeving. Opnieuw zijn mensen werktuigen: ‘Jij bent mijn bal waarmee ik kan scoren …’ Dit zorgt ervoor dat ze niet onopgemerkt blijven. Hun uiterlijk, charme, charisma, luidruchtigheid, dominantie, of status zorgen ‘vanzelf’ voor de nodige ‘kijkers’. Ook indirect kunnen ze ‘scoren’ door aansprekende prestaties te leveren (de alom bewonderde adviseur). Het motto hier lijkt: ‘be good and show it …’ Dominantie, impulsiviteit en afstandelijkheid zijn in dit geval wat meer verpakt achter een façade van vriendelijkheid/charme.
Je ziet dat het niet gaat om letterlijk iets ‘vastpakken’ of dat ‘pakkers’ liever niet werken. Het idee van ‘pakken’ zit vooral in wijze van denken en voelen. Mensen die ‘pakkend’ denken en voelen, hanteren het motto: ‘ik heb er recht op’ of ‘wat goed is voor mij, is goed voor jou …’ De denk- en voeltrant is dus recht op het doel af, gericht vanuit zichzelf met de ander als 'lijdend voorwerp. Op die manier proberen ‘pakkers’ autonomie, zekerheid of aandacht te krijgen.
2. ‘werken’
Bij deze life strategy is de onbewuste overtuiging dat het verlangen naar autonomie, zekerheid of aandacht pas dichterbij komt als we er eerst iets voor doen. Stap er niet zomaar instinctief op af, nee, eerst een ‘offer’. ‘Loon naar werken’ is een uitspraak die voor mensen van dit type goed past. Het loon is in dit geval het dichterbij komen van realisatie van het verlangen.
Werken voor autonomie wil zeggen dat mensen die autonomie pas gaan ervaren als ze eerst alles zo perfect mogelijk in orde hebben. Nu lukt dat in werkelijkheid natuurlijk nooit, maar het streven is er wel op gericht. Hier herkennen we de uitspraak: ‘we gaan door tot het gaatje’. Pas voorbij het gaatje gloort dat moment van de beloning. Het denken en voelen is meer gericht op de ander. De perfectie heeft de ander als ‘ijkpunt' ervan. In ruil daarvoor (beloning!) krijgt de werker een moment acceptatie en dus rust. We zien hier dus duidelijk verschil met de pakkers. De pakkers zien zichzelf als centrum van de wereld, terwijl de werkers energie in het proces stoppen met ‘de ander’ als centrum. De perfectie is op de ander gericht, met zichzelf als reflectie ('jij perfect via mij? Dan moet ik ook perfect zijn). In dit type herkennen we harde werkers die, meestal dominant en gedreven hun zienswijze willen uitdragen, gestuurd door strenge stemmen vanbinnen.
Werken voor zekerheid wil zeggen dat mensen hun veiligheid en bondgenootschap moeten ‘verdienen’. Om tot een groep te mogen behoren, betekent wel eerst dat ze hun vertrouwen bewijzen. Ze doen dat door anderen behulpzaam te zijn. Door zorg en verantwoordelijkheid te tonen. Bovendien, eenmaal tot die groep behorend, zullen ze het bondgenootschap soms met hand en tand verdedigen en uitdragen namens de groep. ‘Werken we eerst voor de zekerheid van anderen, dan komt die van ons vanzelf …’ zo is de onbewuste overtuiging. ‘Verdienen’ van zekerheid kan ook heel goed door bijna roekeloos alle risico’s tegemoet te treden. Door de angsten dan maar te trotseren, wellicht ook namens anderen, is er ook sprake van ‘werken’ voor zekerheid. Opnieuw zien we hier serieuze, hardwerkende mensen met groot verantwoordelijkheidsgevoel. Een gedreven, soms starre en dominante benadering helpt om de beloning te innen.
Werken voor aandacht is het bijna letterlijk ‘verdienen’ van liefde en warmte door de ander ‘in de bloemetjes te zetten’. Dat kan via geschenkjes en natuurlijk via vele vormen van hulp. Denk daarbij niet alleen aan letterlijke hulp en zorg. Dit type mensen stopt ook veel energie in het meeleven met de gevoelens van anderen. ‘Als ik nou denk en voel voor jou, dan moet je me wel dankbaar zijn …’, is de onbewuste overtuiging. Deze mensen staan anderen vaak met raad en daad terzijde en zijn erop uit anderen te adviseren. Dankbaarheid is bij dit type een belangrijk thema. Daarop is al het ‘werk’ uiteindelijk gericht.
Vat het begrip ‘werken’ hier niet al te zeer op als ‘arbeid verrichten’. Het ‘werken’ zit meer in het hoofd. De ‘pakkers’ gaan vooral uit van ‘ik wil iets en 'bewerk' jou zodat je het me levert’. De ‘werkers’ denken meer indirect. Ze denken ‘wat heeft de ander nodig, zodat ik aan mijn beloning kom’. Anders gesteld: ‘ik krijg pas autonomie, zekerheid of aandacht als ik waarneembaar resultaat bereik bij de ander’.
3. ‘terugtrekken’
Hoe kan je nu nog méér autonomie, zekerheid of aandacht krijgen? Het ego maakt hier slim gebruik van onze (onbewuste) kennis van de derde bewustzijnsdimensie. Als we nou net doen of we al voorzien zijn, of we heel zijn, dan krijgen we het alsnog, is de onbewuste gedachte. Deze mensen denken en voelen alsof ze autonomie, zekerheid of aandacht al gevonden hebben. Ze kunnen dat door zich in zichzelf terug te trekken. Daarbinnen is het vredig, veilig of is de aandacht voor zichzelf aanwezig. Vervolgens stralen ze hun 'heelheid' ook uit. Het lijkt wel of ze uitdrukken niemand meer nodig te hebben voor hun balans en vrede. Juist die uitstraling moet het verlangen alsnog realiseren.
Doen alsof om autonomie te bereiken, betekent dat deze mensen zich opsluiten in een innerlijke fantasiewereld van vrede, harmonie en verstrooiing. “hierbinnen in het warm en veilig’ lijken ze met zichzelf af te spreken. ‘Hier zijn we vrij en kunnen we doen wat we willen’. Ze creëren een binnenwereld met de wetten van de buitenwereld, maar vergeten die buitenwereld intussen. In gedrag komt deze strategie over als rustig en vredig. Iemand lijkt nimmer van zijn stuk te krijgen en vaak zeer minzaam. ‘Het is bij mij van binnen al goed dus hoef ik geen autonomie meer te zoeken’, zo lijkt de boodschap. Hoe sterker deze uitstraling, hoe meer eisen de buitenwereld gaat stellen en hoe verder weg de werkelijke autonomie is.
Doen alsof voor realisatie van zekerheid betekent dat mensen de factor ‘mens’ zo veel mogelijk willen reduceren. Eigenlijk willen ze alles zo veel mogelijk reduceren, zowel contact als geld als bezittingen als variëteit. ‘De kennis in mijn hoofd is voldoende. Meer heb ik niet nodig om veilig te zijn’. ‘Geef mij informatie en laat mij met mijn gedachten’, zo lijken ze te willen uitdrukken. ‘Als we alles reduceren en zo veel mogelijk weten, dan moeten we toch veilig zijn’, zo menen ze onbewust. Het gaat hier om denkprocessen en observaties. Als die aanwezig zijn, is zekerheid gerealiseerd, zo is de fantasie. De ‘droge’ theoretische benadering van het leven tonen ze vaak in hun gedrag. Omdat alles is gereduceerd, stralen deze mensen uit dat ze veilig zijn en niks meer nodig hebben. Dat leidt in werkelijkheid tot steeds groter isolement en dus steeds grotere onveiligheid.
Doen alsof voor aandacht zijn mensen die zich boven de wereld verheffen. In gedrag komt het over dat deze mensen al voorzien zijn in het verlangen naar aandacht. Ze maken zichzelf speciaal. Deze mensen vinden zich ‘anders’ en zorgen er subtiel voor om die aparte status ook te etaleren. ‘Wij zijn zo bijzonder. Wij hoeven geen aandacht meer. Wij hebben genoeg aan onszelf en onze diepe gevoelswereld en creatieve wereld’. Daardoor lijkt de boodschap: ‘Ik heb genoeg aan mijzelf. Laat me met rust’. De werkelijke boodschap is echter:’zie mij en heb me lief … ’ Hoe ‘specialer’ dit type mens zich opstelt, hoe groter het risico dat de wereld om hem heen zich afkeert, waardoor werkelijke aandacht verder weg raakt dan ooit.
Het is nu niet zo dat alle pakkers luidruchtig zijn, alle werkers serieus ploeteren en alle terugtrekkers stilletjes in een hoekje zitten. In gedrag tonen alle drie de strategieën een grote variëteit. De strategie is vooral te onderkennen in de wijze van denken en voelen. De pakkers denken en voelen vanuit het principe 'ik eerst'. De werkers denken en voelen vanuit: ‘jij eerst en daarna 'ik’. En de terugtrekkers denken en voelen vanuit: 'niemand en zo alsnog 'ik'. Iedere strategie heeft een allesoverheersende invloed op onze waarneming van het dagelijks leven.
Hoe harder we pakken, werken of terugtrekken, hoe slechter het gaat met onze zoektocht naar autonomie, zekerheid of aandacht. Logisch, ons gedrag zal namelijk steeds buitenissiger worden, waardoor onze omgeving steeds harder zal gaan protesteren.
Introductie
We 'kiezen' heel vroeg in ons leven voor de basisovertuigingen waarop we onze peroonlijkheid bouwen. Uitgangspunt is dat we niet in balanszijn (+ +), maar altijd uit balans zijn (+ - of - +). Daardoor fundeert ons brein op een gevoel van gemis. En gemis doet zoeken. Vervolgens installeren we onze life mission. Dat is het centrale verlangen waar we ons hele leven naar op zoek gaan. Daarbij kiest ieder van ons uit autonomie, aandacht of zekerheid. Onze derde keuze is de keuze via welke strategie we dat verlangen proberen te bereiken. Opnieuw kunnen we 'kiezen' uit drie mogelijkheden, te weten: pakken, werken of terugtrekken. Hieronder vind je per strategie enkele persoonlijkheidskenmerken.
1. ‘pakken’
Mensen die deze life strategy ‘kiezen’, eigenen zich autonomie, zekerheid of aandacht toe. Zien ze een kans om hun verlangen naar autonomie, zekerheid of aandacht te realiseren, dan stappen ze daar als het ware op af. Het is een sterk ego-voedende strategie, aangezien het verlangen naar autonomie, zekerheid of aandacht moet worden ‘afgepakt’ van anderen. Deze strategie impliceert strijd, drift en dominantie, direct of indirect.
Pakken van de autonomie wil zeggen dat deze mensen denken en voelen vanuit zichzelf met als uitgangspunt vechten, strijd voeren en verdedigen om hun macht zeker te stellen. Mensen zijn instrumenten: ‘jij bent het zwaard waarmee ik vrijheid verover …’Hier is het gezegde ‘de macht grijpen’ van toepassing. Deze pakstrategie toont zich op een dominante, impulsieve en pro-actieve wijze, gecombineerd met haast zichtbare kracht.
Pakken van zekerheid wil zeggen dat deze mensen ook denken en voelen vanuit zichzelf met als rode draad datgene wat leuk, spannend, afwisselend of avontuurlijk is. ‘Wat leuk is, is er voor mij’, lijkt de onbewuste gedachte. Ook hier zijn mensen instrumenten: ‘jij bent het speeltje waarmee ik mijzelf kan vermaken …’Het gaat nu niet zozeer om de macht grijpen. Eerder geldt hier het motto: ‘pakken wat je pakken kan’, of ‘hoe meer hoe beter’. Ook nu herkennen we een dominante, impulsieve en soms grillige benadering, gecombineerd met grote denksnelheid.
Pakken van aandacht houdt in dat deze mensen de hele dag denken en voelen met zichzelf als middelpunt en de energie gericht op applaus van de omgeving. Opnieuw zijn mensen werktuigen: ‘Jij bent mijn bal waarmee ik kan scoren …’ Dit zorgt ervoor dat ze niet onopgemerkt blijven. Hun uiterlijk, charme, charisma, luidruchtigheid, dominantie, of status zorgen ‘vanzelf’ voor de nodige ‘kijkers’. Ook indirect kunnen ze ‘scoren’ door aansprekende prestaties te leveren (de alom bewonderde adviseur). Het motto hier lijkt: ‘be good and show it …’ Dominantie, impulsiviteit en afstandelijkheid zijn in dit geval wat meer verpakt achter een façade van vriendelijkheid/charme.
Je ziet dat het niet gaat om letterlijk iets ‘vastpakken’ of dat ‘pakkers’ liever niet werken. Het idee van ‘pakken’ zit vooral in wijze van denken en voelen. Mensen die ‘pakkend’ denken en voelen, hanteren het motto: ‘ik heb er recht op’ of ‘wat goed is voor mij, is goed voor jou …’ De denk- en voeltrant is dus recht op het doel af, gericht vanuit zichzelf met de ander als 'lijdend voorwerp. Op die manier proberen ‘pakkers’ autonomie, zekerheid of aandacht te krijgen.
2. ‘werken’
Bij deze life strategy is de onbewuste overtuiging dat het verlangen naar autonomie, zekerheid of aandacht pas dichterbij komt als we er eerst iets voor doen. Stap er niet zomaar instinctief op af, nee, eerst een ‘offer’. ‘Loon naar werken’ is een uitspraak die voor mensen van dit type goed past. Het loon is in dit geval het dichterbij komen van realisatie van het verlangen.
Werken voor autonomie wil zeggen dat mensen die autonomie pas gaan ervaren als ze eerst alles zo perfect mogelijk in orde hebben. Nu lukt dat in werkelijkheid natuurlijk nooit, maar het streven is er wel op gericht. Hier herkennen we de uitspraak: ‘we gaan door tot het gaatje’. Pas voorbij het gaatje gloort dat moment van de beloning. Het denken en voelen is meer gericht op de ander. De perfectie heeft de ander als ‘ijkpunt' ervan. In ruil daarvoor (beloning!) krijgt de werker een moment acceptatie en dus rust. We zien hier dus duidelijk verschil met de pakkers. De pakkers zien zichzelf als centrum van de wereld, terwijl de werkers energie in het proces stoppen met ‘de ander’ als centrum. De perfectie is op de ander gericht, met zichzelf als reflectie ('jij perfect via mij? Dan moet ik ook perfect zijn). In dit type herkennen we harde werkers die, meestal dominant en gedreven hun zienswijze willen uitdragen, gestuurd door strenge stemmen vanbinnen.
Werken voor zekerheid wil zeggen dat mensen hun veiligheid en bondgenootschap moeten ‘verdienen’. Om tot een groep te mogen behoren, betekent wel eerst dat ze hun vertrouwen bewijzen. Ze doen dat door anderen behulpzaam te zijn. Door zorg en verantwoordelijkheid te tonen. Bovendien, eenmaal tot die groep behorend, zullen ze het bondgenootschap soms met hand en tand verdedigen en uitdragen namens de groep. ‘Werken we eerst voor de zekerheid van anderen, dan komt die van ons vanzelf …’ zo is de onbewuste overtuiging. ‘Verdienen’ van zekerheid kan ook heel goed door bijna roekeloos alle risico’s tegemoet te treden. Door de angsten dan maar te trotseren, wellicht ook namens anderen, is er ook sprake van ‘werken’ voor zekerheid. Opnieuw zien we hier serieuze, hardwerkende mensen met groot verantwoordelijkheidsgevoel. Een gedreven, soms starre en dominante benadering helpt om de beloning te innen.
Werken voor aandacht is het bijna letterlijk ‘verdienen’ van liefde en warmte door de ander ‘in de bloemetjes te zetten’. Dat kan via geschenkjes en natuurlijk via vele vormen van hulp. Denk daarbij niet alleen aan letterlijke hulp en zorg. Dit type mensen stopt ook veel energie in het meeleven met de gevoelens van anderen. ‘Als ik nou denk en voel voor jou, dan moet je me wel dankbaar zijn …’, is de onbewuste overtuiging. Deze mensen staan anderen vaak met raad en daad terzijde en zijn erop uit anderen te adviseren. Dankbaarheid is bij dit type een belangrijk thema. Daarop is al het ‘werk’ uiteindelijk gericht.
Vat het begrip ‘werken’ hier niet al te zeer op als ‘arbeid verrichten’. Het ‘werken’ zit meer in het hoofd. De ‘pakkers’ gaan vooral uit van ‘ik wil iets en 'bewerk' jou zodat je het me levert’. De ‘werkers’ denken meer indirect. Ze denken ‘wat heeft de ander nodig, zodat ik aan mijn beloning kom’. Anders gesteld: ‘ik krijg pas autonomie, zekerheid of aandacht als ik waarneembaar resultaat bereik bij de ander’.
3. ‘terugtrekken’
Hoe kan je nu nog méér autonomie, zekerheid of aandacht krijgen? Het ego maakt hier slim gebruik van onze (onbewuste) kennis van de derde bewustzijnsdimensie. Als we nou net doen of we al voorzien zijn, of we heel zijn, dan krijgen we het alsnog, is de onbewuste gedachte. Deze mensen denken en voelen alsof ze autonomie, zekerheid of aandacht al gevonden hebben. Ze kunnen dat door zich in zichzelf terug te trekken. Daarbinnen is het vredig, veilig of is de aandacht voor zichzelf aanwezig. Vervolgens stralen ze hun 'heelheid' ook uit. Het lijkt wel of ze uitdrukken niemand meer nodig te hebben voor hun balans en vrede. Juist die uitstraling moet het verlangen alsnog realiseren.
Doen alsof om autonomie te bereiken, betekent dat deze mensen zich opsluiten in een innerlijke fantasiewereld van vrede, harmonie en verstrooiing. “hierbinnen in het warm en veilig’ lijken ze met zichzelf af te spreken. ‘Hier zijn we vrij en kunnen we doen wat we willen’. Ze creëren een binnenwereld met de wetten van de buitenwereld, maar vergeten die buitenwereld intussen. In gedrag komt deze strategie over als rustig en vredig. Iemand lijkt nimmer van zijn stuk te krijgen en vaak zeer minzaam. ‘Het is bij mij van binnen al goed dus hoef ik geen autonomie meer te zoeken’, zo lijkt de boodschap. Hoe sterker deze uitstraling, hoe meer eisen de buitenwereld gaat stellen en hoe verder weg de werkelijke autonomie is.
Doen alsof voor realisatie van zekerheid betekent dat mensen de factor ‘mens’ zo veel mogelijk willen reduceren. Eigenlijk willen ze alles zo veel mogelijk reduceren, zowel contact als geld als bezittingen als variëteit. ‘De kennis in mijn hoofd is voldoende. Meer heb ik niet nodig om veilig te zijn’. ‘Geef mij informatie en laat mij met mijn gedachten’, zo lijken ze te willen uitdrukken. ‘Als we alles reduceren en zo veel mogelijk weten, dan moeten we toch veilig zijn’, zo menen ze onbewust. Het gaat hier om denkprocessen en observaties. Als die aanwezig zijn, is zekerheid gerealiseerd, zo is de fantasie. De ‘droge’ theoretische benadering van het leven tonen ze vaak in hun gedrag. Omdat alles is gereduceerd, stralen deze mensen uit dat ze veilig zijn en niks meer nodig hebben. Dat leidt in werkelijkheid tot steeds groter isolement en dus steeds grotere onveiligheid.
Doen alsof voor aandacht zijn mensen die zich boven de wereld verheffen. In gedrag komt het over dat deze mensen al voorzien zijn in het verlangen naar aandacht. Ze maken zichzelf speciaal. Deze mensen vinden zich ‘anders’ en zorgen er subtiel voor om die aparte status ook te etaleren. ‘Wij zijn zo bijzonder. Wij hoeven geen aandacht meer. Wij hebben genoeg aan onszelf en onze diepe gevoelswereld en creatieve wereld’. Daardoor lijkt de boodschap: ‘Ik heb genoeg aan mijzelf. Laat me met rust’. De werkelijke boodschap is echter:’zie mij en heb me lief … ’ Hoe ‘specialer’ dit type mens zich opstelt, hoe groter het risico dat de wereld om hem heen zich afkeert, waardoor werkelijke aandacht verder weg raakt dan ooit.
Het is nu niet zo dat alle pakkers luidruchtig zijn, alle werkers serieus ploeteren en alle terugtrekkers stilletjes in een hoekje zitten. In gedrag tonen alle drie de strategieën een grote variëteit. De strategie is vooral te onderkennen in de wijze van denken en voelen. De pakkers denken en voelen vanuit het principe 'ik eerst'. De werkers denken en voelen vanuit: ‘jij eerst en daarna 'ik’. En de terugtrekkers denken en voelen vanuit: 'niemand en zo alsnog 'ik'. Iedere strategie heeft een allesoverheersende invloed op onze waarneming van het dagelijks leven.
Hoe harder we pakken, werken of terugtrekken, hoe slechter het gaat met onze zoektocht naar autonomie, zekerheid of aandacht. Logisch, ons gedrag zal namelijk steeds buitenissiger worden, waardoor onze omgeving steeds harder zal gaan protesteren.